το Άγιο Όρος στη γερμανική κατοχή

ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ -ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣΑΡΤΗΣΗΣΑμέσως μετά την κατάληψη της Ελλάδος από τον Γερμανικό στρατό το 1941, υπό κατοχή περιήλθε και το Άγιο Όρος.

Προ του κινδύνου να περάσει το Άγιο Όρος στην Βουλγαρική διοίκηση, όπως εντονότατα επιδίωκαν και διέδιδαν οι Βούλγαροι, πράγμα που πρώτοι το έμαθαν οι Βούλγαροι μοναχοί, και μετά την συνάντηση του Βασιλιά Βόρις με τον Χίτλερ την 19/4/1941 προκειμένου να συνεννοηθούν τον διαμελισμό των Βαλκανίων προς όφελος της Βουλγαρίας.

Η ηγεσία του Αγίου Όρους κλήθηκε να λάβει μέτρα για τον περιορισμό της απειλής.

Στις 22/4/1941 πέντε αξιωματικοί του γερμανικού στρατού με επικεφαλής τον ταγματάρχη στρατιωτικό διοικητή Ν Μαδύτου επισκέφτηκαν τις Καρυές και την ιερά κοινότητα. Οι Γερμανοί βεβαίωσαν ότι δεν θα θιγούν τα προνόμια του Αγίου Όρους.

Την ίδια ημέρα συγκλήθηκε η Έκτακτη Διπλή Ιερά Σύναξη (ΕΔΙΣ), η οποία πήρε απόφαση για αποστολή επιστολής προς τον Αδόλφο Χίτλερ με την οποία ζητούσαν να αναλάβει «υπό την υψηλήν προστασίαν και κηδεμονίαν» του το Άγιο Όρος.

Την επιστολή παρέλαβαν με επισημότητα έξη αξιωματικοί του Γερμανικού στρατού στις 29/4/1941 προκειμένου να προωθηθεί προς το Βερολίνο. Ο Χίτλερ ανταποκρίθηκε αμέσως θετικά στα αιτήματα των μοναχών και ο Γερμανικός στρατός απαγόρευσε την είσοδο των Βουλγάρων στο Άγιο Όρος που ήδη είχαν στρατοπεδεύσει στην Ιερισσό.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η επιστολή υπήρξε σωτήρια για το Άγιο Όρος και αποτέλεσε δείγμα υψηλής διπλωματικής ευελιξίας, αλλά θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η επιστολή δεν συντάχθηκε χωρίς προβλήματα.

Αντιδράσεις υπήρξαν από την Ι Μ Γρηγορίου και τον Γέροντα Βαρλαάμ, τους εκπροσώπους των σλαβοφώνων μονών Παντελεήμονος (Ρώσικο) , Ζωγράφου (Βουλγάρικο) και η υπογραφή γίνηκε μετά από αμοιβαίες παραχωρήσεις, παράλληλα όμως συνέταξαν υπόμνημα που ζητούσε Διεθνοποίηση του Αγίου Όρους και ο αντιπρόσωπος της Παντελεήμονος Βασίλειος Κριβοσέιν, ο οποίος γνώριζε άριστα την γερμανική γλώσσα αναχώρησε με προορισμό το Βερολίνο και Σόφια για να επιδώσει το υπόμνημα, ενεργούσαν με στόχο την εγκατάσταση γερμανικού και βουλγαρικού στρατού στο Άγιο Όρος ή την Διεθνοποίηση.

Στην όλη αυτή προσπάθεια βοήθησε και ο μοναχός Βενιαμίν της Παντελεήμονος και οι βουλγάρικής καταγωγής μοναχοί Μιχαήλοφ (του κελιού «Άξιον Εστί» ) και Ευθύμιος της Ζωγράφου.

Το σχέδιο τους αυτό είχε δύο σκέλη

1ον Δημιουργία προϋποθέσεων και συνθηκών που θα υποχρέωναν τον γερμανικό στρατό να εισβάλει.

2ον Η αποστολή μονάδων του Βουλγάρικου στρατού και τελική κατάληψη του Αγίου Όρους από τους Βουλγάρους.

Για την εκπλήρωση αυτών των στόχων εκμεταλλευόντουσαν και το παραμικρότερο περιστατικό για να τονίσουν την ανεπάρκεια της Ελληνικής Χωροφυλακής ή τον Κομμουνιστικό κίνδυνο.

Στην συνέχεις τόνισαν την ευθύνη των Αγιορειτών για την προστασία των κειμηλίων και πάντα κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι το Άγιο Όρος πρέπει να περάσει επίσημα στον γερμανικό στρατό.

Την επιστολή του Αγίου Όρους προς τον Χίτλερ την έμαθε η Ελληνική κυβέρνηση τον Μάρτιο του 1942, το Υπουργείο των Εξωτερικών από τον νομικό σύμβουλο Κ Τενεκίδη στα 15/5/1942 απάντησε ότι το πρακτικό της συνεδρίας ΝΔ της ΕΔΙΣ και η επιστολή προς τον Χίτλερ δεν μπορούν να μεταβάλουν το καθεστώς του Αγίου Όρους και ότι το ΕΔΙΣ κινήθηκε στα όρια της δικαιοδοσίας του.

Την επιστολή αυτή προς τον Χίτλερ επικαλούντο οι Αγιορείται κάθε φορά που επιέζοντο από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής, με θετικά πάντα αποτελέσματα.

Οι Γερμανοί υπήγαγαν στην δικαιοδοσία του γερμανικού Περιφερειακού Φρουραρχείου Λαγκαδά το Άγιο Όρος και ειδικά στον Λοχαγό Γκρίσε (Η Grisse), ο οποίος ενδιαφέρθηκε θετικά για το Άγιο Όρος και βοήθησε τους Αγιορείτες, την ίδια τακτική ακουλούθησε ο Ταγματάρχης Στένγκερ ( G Stenger) μέχρι τον Ιούνιο του 1944.

Έκτοτε το Άγιο Όρος μετατέθηκε στην Στρατιωτική Διοίκηση Ελλάδος στην Αθήνα. Και υπεύθυνος ορίστηκε ο Δρ Γιαχερ (Jacher).

Παράλληλα το ΑΟ λειτουργούσε σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΧ (Καταστατικός Χάρτης) και η Ελληνική Διοίκηση Α.Ο. (ΔΑΟ) με διοικητή τον Αρ Φωκά (μέχρι 26/6/1941) , Β Κορφιώτάκη (1/8/1941 – Φεβρουάριο 1943) ο οποίος δέχτηκε πλήθος διαβολές από τα σλαβόφωνα μοναστήρια οι οποίες τον έφεραν σε ευθεία σύγκρουση με τα συμφέροντα τους και τον υποχρέωσαν να εγκαταλείψει το Α.Ο. τοποθετώντας προσωρινό διοικητή τον υπομοίραρχο Αν Πάλμο

Σε επέμβαση του Γερμανού Ταγματάρχης Στένγκερ μετά από διαβολές των Σλάβων μοναχών προκειμένου να αντικατασταθεί ο Β Κορφιωτάκης και σε ερώτηση του αν επιθυμούν οι μοναχοί να μην υπάρχει Έλληνας διοικητής οι μοναχοί έδωσαν την πιο κάτω απάντηση « Το να ερωτάται το ελληνικότατον ΑΟ αν επιθυμεί Έλληνα Διοικητήν της προξενεί εντύπωσιν».

Φυσικά οι Σλάβοι (Ρώσοι και Βούλγαροι) διεχώρησαν επιδεικτικά την θέση τους στην πιο πάνω τοποθέτηση των Ελλήνων μοναχών. Στο ενδεχόμενα να τεθεί επικεφαλής Γερμανός ή Βούλγαρος διοικητής η Αθήνα έστειλε τον τμηματάρχη του Υπουργείου Εσωτερικών Δημ Ρωμανό σαν Διευθυντή της Διοικήσεως του Α.Ο.